1ο Διαδραστικό Συνέδριο- “Προωθώντας την Αποδοχή της Διαφορετικότητας στα Σχολεία” ενότητα «Επιστημονικά δεδομένα και βέλτιστες πρακτικές»

“Για μένα η στιγμή που καθόρισε τη σκέψη μου ήταν όταν κάποιος μου είπε ότι το να έχεις αυτισμό είναι σαν να είσαι ψάρι του γλυκού νερού και να κολυμπάς στη θάλασσα… Σε ένα τέτοιο περιβάλλον τα άτομα με αυτισμό είναι ανάπηρα… Στο κατάλληλο περιβάλλον η αναπηρία μειώνεται και όχι μόνο ανθίζουν αλλά μπορούν και να αναπτύξουν όλο το δυναμικό τους”.

M αυτά τα λόγια του Simon Baron-Cohen επικεφαλής του Κέντρου Έρευνας για τον Αυτισμό στο Πανεπιστήμιο του Κέιμπριτζ που ερευνά τον αυτισμό τα τελευταία 30 χρόνια και είναι ο πρώτος που μιλά για διαφορετικότητα και για εγκέφαλο που λειτουργεί διαφορετικά άρχισε την εισήγησή της η Μαρία Ηλιοπούλου, Αντιδήμαρχος Δήμου Αθηναίων για το Παιδί, στην Ενότητα «Επιστημονικά δεδομένα και βέλτιστες πρακτικές»

Στόχος της ενότητας ήταν η ανάδειξη της σημασίας και του ρόλου του σχολείου ως δημοκρατικού θεσμού κοινωνικοποίησης των νέων με και χωρίς αναπηρία και η καταγραφή εκπαιδευτικών εργαλείων (σε εθνικό και διεθνές πλαίσιο) που να προωθούν την αποδοχή της διαφορετικότητας στα σχολεία.

Μερικά από τα πιο βασικά σημεία της εισήγησης της κυρίας Ηλιοπούλου:

«Γιατί ο αυτισμός; Οι λόγοι που με ωθούν σήμερα να αναφερθώ ειδικά στον αυτισμό είναι δύο. Ο ένας είναι προσωπικός: είμαι πρόεδρος του Ελληνικού Συλλόγου για το Σύνδρομο Asperger και μητέρα παιδιού με asperger. Η εμπειρία μου λοιπόν που καλούμαι να μοιραστώ μαζί σας σήμερα σ’ αυτόν τον τομέα είναι εκτός από θεωρητική (είμαι ψυχολόγος) και βιωματική.
Ο δεύτερος λόγος είναι ότι ο αυτισμός, όπως και η δυσλεξία, η υπερκινητικότητα, η δυσγραφία κλπ. είναι… αόρατος! Αποτελεί λοιπόν προνομιακό πεδίο προβληματισμού γύρω από την αποδοχή της διαφορετικότητας.

Ο αυτισμός από μόνος του δεν χαρακτηρίζεται ως ψυχική ασθένεια. Είναι μια νευροαναπτυξιακή διαταραχή που επηρεάζει τις συμπεριφορικές, κοινωνικές και γνωστικές δεξιότητες του ατόμου. Πρόκειται για μια διαταραχή φάσματος, που σημαίνει ότι μία ή όλες αυτές οι περιοχές μπορεί να επηρεαστούν με ήπιο ή σοβαρό τρόπο. Για το λόγο αυτό, η ίδια διάγνωση μπορεί εύκολα να περιλαμβάνει άτομα με πολύ διαφορετικές ικανότητες και περιορισμούς, όπως για παράδειγμα άτομα εξαιρετικά ευφυή, αλλά κοινωνικά και συναισθηματικά αδύναμα, με δυσκολίες στην επικοινωνία που χρειάζονται βοήθεια για κάθε καθημερινή προσωπική ανάγκη.

Βιβλία ατόμων με αυτισμό

Ο Naoki Higashida, νεαρός Ιάπωνας με αυτισμό, έγραψε στα 13 του χρόνια ένα βιβλίο με τίτλο “Γιατί χοροπηδώ” αφού κατάφερε να χρησιμοποιήσει μία μέθοδο επικοινωνίας μέσω της γραφής μιας και, όπως περιγράφει ο ίδιος “μόλις δοκιμάζω να μιλήσω σε κάποιον οι λέξεις μου χάνονται…” Μέσα από το βιβλίο του Ναόκι, όπως και μέσα από άλλα βιβλία ατόμων με αυτισμό όπως ο Ντάνιελ Τάμετ ή η Τεμπλ Γκράντιν έχουμε μάθει πολλά πράγματα για τον ιδιαίτερο τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η σκέψη τους αλλά και για τις τεράστιες δυσκολίες που συναντούν στην καθημερινότητά τους. Για τα παιδιά, στο σχολείο η κατάσταση πολλές φορές γίνεται δραματική. Θα μπορούσα να σας παραθέσω πολλά παραδείγματα από την καθημερινότητα παιδιών που έχω υποστηρίξει στο σχολικό περιβάλλον αλλά θα σας πω μόνο για την περίπτωση του Κ. που η επιμονή της δασκάλας του να τον “στρώσει” γιατί ήταν “κακομαθημένος” τον έθεσε εκτός σχολικού περιβάλλοντος και αν δεν είχε πολύ υποστηρικτικούς και μαχητικούς γονείς δεν θα ήταν αυτή τη στιγμή φοιτητής σε Πανεπιστήμιο στην Αγγλία.

Η συζήτηση στην επιστημονική κοινότητα γύρω από την αναπηρία περιστρέφεται κυρίως γύρω από το ερώτημα: γιατί η αναπηρία είναι ένα πρόβλημα; Ακριβέστερα, οι άνθρωποι επηρεάζονται κυρίως από την ίδια την αναπηρία ή από τον κοινωνικό αποκλεισμό που προκύπτει από την ταξινόμηση της ως μη φυσιολογικής κατάστασης; Μήπως τελικά το κλειδί για την ένταξη των ατόμων με αναπηρία βρίσκεται αποκλειστικά στο να καταστήσουμε την κοινωνία μας πιο φιλόξενη και ανοιχτή στην διαφορετικότητα (και όχι πιο ανεκτική, όπως συχνά αναφέρεται, υπονοώντας ότι με έναν τρόπο θα πρέπει να ανεχόμαστε τους διαφορετικούς αντί να ορίζεται και να καθορίζεται η κοινωνία ακριβώς από αυτή την πολυμορφία);

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την αποδοχή του Άλλου είναι ο φόβος που προκαλεί η διαφορετικότητά του

Ο Καναδός φιλόσοφος Jean Vanier αναφέρει ότι το θέμα δεν είναι να ενδυναμώσει κανείς τα άτομα με αναπηρίες, ώστε να μπορέσουν να ενταχθούν πλήρως στην κοινωνία, αλλά να τα δεχτούμε και να τα συμπεριλάβουμε όπως είναι . Δεν πρόκειται μόνο για τη βελτίωση της ζωής των ατόμων με αναπηρία και τη φροντίδα τους, αλλά για τη βελτίωση της δικής μας ζωής, με την ενσωμάτωση ευάλωτων ανθρώπων ως ουσιαστικό και αναπόσπαστο μέρος της κοινότητάς μας. Ο Vanier περιγράφει μια ταχέως μεταβαλλόμενη κοινωνία με νέες προκλήσεις που προκύπτουν από τον τρόπο ζωής μας, τις κοινωνικές μας πολιτικές και την ανάπτυξη της ιατρικής.

Αυτά τα στοιχεία δημιουργούν νέες συνθήκες και παράδοξα, προκλήσεις, αλλά και νέες δυνατότητες αντιμετώπισης, «μια συνάντηση μεταξύ δύναμης και αδυναμίας», η οποία γίνεται δυνατή μέσω μιας αλληλεπίδρασης όπου «οι αδύναμοι μπορούν να βρουν κάποια ασφάλεια και να αναπτυχθούν και οι ισχυροί μπορούν να μάθουν να δέχονται την ευαλωτότητά τους και να ανακαλύπτουν την πραγματική έννοια της ανθρώπινης ζωής».

Για να μπορέσουμε να γνωρίσουμε πραγματικά κάποιον ή κάτι διαφορετικό, πρέπει να καταστήσουμε τον εαυτό μας προσβάσιμο και ανοιχτό, εγκαταλείποντας την προκατάληψη, τον φόβο, την άγνοια και μια ψεύτικη αίσθηση κοινωνικής ορθότητας. Η πιο κατάλληλη ηλικία για να συμβούν αυτά είναι η παιδική και ο πιο κατάλληλος χώρος η οικογένεια και το σχολείο. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για την αποδοχή του Άλλου είναι ο φόβος που προκαλεί η διαφορετικότητά του, το ανοίκειο και το άγνωστο. Στις επισκέψεις σε σχολεία που είχα τη χαρά να πραγματοποιήσω συμμετέχοντας στην εξαιρετική ομάδα του ΣΚΕΠ, είχαμε την ευκαιρία να διαπιστώσουμε πόσο ανοιχτά είναι τα παιδιά στις εμπειρίες του άλλου, πόσο φυσιολογικά περίεργα και ειλικρινή και πόσο εύκολα τελικά διατυπώνουν τις απορίες και δέχονται τις απαντήσεις. Πιο έντονες και συναισθηματικά φορτισμένες οι στιγμές που χρειάστηκε να υποστηρίξω τα ίδια τα παιδιά με άσπεργκερ όταν εξηγούσαν στους συμμαθητές τους στην τάξη (Γ Δημοτικού) τις δυσκολίες τους. Συναντήσεις πολύτιμες για όλους μας που συμμετείχαμε σ’ αυτές!

Θα σας διαβάσω το γράμμα του Βασίλη προς τους συμμαθητές του:

ΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΑΞΗ ΜΟΥ

Εσείς που με λέτε βλάκα, ηλίθιο και χαζό, θέλω να ξέρετε πως αυτό με πειράζει πάρα πολύ, με κάνει να θυμώνω και να στεναχωριέμαι. Στεναχωριέμαι τόσο πολύ που μερικές φορές θέλω να αλλάξω σχολείο.

Νιώθω ότι κάποιες φορές με κατηγορείτε άδικα και μου φέρεστε σαν να μη νοιάζεστε για μένα. Βαρέθηκα να με κατηγορείτε για κάτι που κι εσείς το έχετε κάνει, όπως, για παράδειγμα, τα λάθη στα μαθηματικά ή στην κρεμάλα.

Ξέρω ότι κι εγώ πολλές φορές είμαι απότομος μαζί σας και υπερβολικός στις αντιδράσεις μου. Δεν ελέγχω πάντα τον εαυτό μου, δεν δείχνω πάντα τα συναισθήματά μου, αυτό όμως είναι μέσα στις δυσκολίες μου. Προσπαθώ να καταλαβαίνω τις προθέσεις σας και τα συναισθήματά σας αλλά αυτό δεν μου είναι πάντα εύκολο.

Εγώ πάντως σας συμπαθώ παρά το ό,τι σας χτυπάω όταν με ενοχλείτε. Δεν θέλω να το κάνω αυτό, είναι μια από τις δυσκολίες μου που προσπαθώ να ξεπεράσω. Ελπίζω, μ’ αυτό το γράμμα οι σχέσεις μας να γίνουν καλύτερες.

Βασίλης

Πηγή: https://meallamatia.gr